Zaterdag 5 augustus. Ik zit in een bomvolle trein richting Amsterdam voor de Canal Parade. Bij de stop in Utrecht begint de conducteur zijn uitleg waarom de deuren nog even gesloten blijven met de aanhef “Dames en Heren”. Het hele balkon reageert: ”Dat mag toch niet meer.”
Inderdaad, de NS wordt genderpolitiek correct met “Beste reizigers”, maar wel pas vanaf de eerstvolgende dienstregeling, ergens begin december. Dus het is nog even afzien bij die genderdiverse medemensen die zich noch man noch vrouw voelen. Punt in hun voordeel is wel dat deze groep aandacht begint te krijgen, na tot nog toe vrijwel te zijn doodgezwegen.
Wat ik me wel afvraag is om hoeveel mensen het in dit geval nu werkelijk gaat. Mensen dus die zich echt ontkend voelen als in de trein “Dames en Heren” wordt gezegd. Of als ze een rondschrijven van een nationale of lokale overheid ontvangen die met Geachte heer / mevrouw begint. Het kunnen er, denk ik, nooit zo heel veel zijn.
Winst is de erkenning door de samenleving van de diversiteit onder mannen, onder vrouwen en van de vele tussenvormen. De conventionele, strikte indeling man/vrouw vervaagt geleidelijk aan, het besef dat er een grote variëteit aan ‘soorten’ mannen en ‘soorten’ vrouwen bestaat, groeit. Zet, bijvoorbeeld, voetbalster Shanice van de Sanden eens naast Marijke Helwegen en houdt dan vol dat “alle vrouwen hetzelfde zijn”. Met mannen kan je hetzelfde doen: zet TV-presentator Carlo Boszhard naast vechtsporter Badr Hari. Beide zijn man, maar daar houdt de overeenkomst meteen op.
De natuur houdt van variatie, de samenleving heeft er moeite mee. Het is al vaker op deze, en vele andere plaatsen gezegd. Ik vind die variatie een zegen die het leven veel interessanter maakt. Daar staat de nog altijd bestaande homofobie tegenover, deel van een veel dieper samenlevingsprobleem: angst voor, en afkeer en afwijzing van alles wat ook maar een beetje afwijkt van de ‘norm’.
“Dames en Heren” is ook zo’n norm. Niet onbegrijpelijk, want het onderscheid is in verreweg de meeste gevallen overduidelijk. Als ik in mijn dorp de Albert Heijn binnenloop, zie ik daar een enorme variëteit aan mannen en vrouwen, met de vrouwen in overgrote meerderheid in een broek, en geen enkele man in een rok of jurk. Tenzij ‘hij’ wel zeer overtuigend daar in zou passen. En het dan, denk ik, juist mooi zou vinden om als dame te worden gezien en met mevrouw te worden aangesproken. Kijk je naar de boten tijdens de Canal Parade dan is de verwarring juist weer heerlijk om te ervaren: staat daar nou een man of een vrouw uit z’n (haar ?) dak te gaan in die (vrouwelijke) uitmonstering. Be yourself, de genderdiversiteitskreet bij uitstek, zorgt voor een soort onduidelijkheid die ik alleen maar kan waarderen.
Wat me terug brengt naar de reacties op het voornemen van de stad Amsterdam en ons nationale spoorwegbedrijf, waar ze te vaak te weinig op en bij de tijd zijn, met hun genderpolitiek correcte schrapping van het Dames en Heren. Maxim Februari zegt in een lezenswaardige column van 29 juli in de NRC dat ze “liever meneer dan transgender heet”. Monica Overdijkink meldde rond die tijd in het nieuws van RTL4 dat ze het ‘geweldig’ vond en vindt om met mevrouw te worden aangesproken. Zou ik ook erg hebben gewaardeerd als ik mijn genderdiverse gevoelens had doorgezet.
Waar we ons voor moeten hoeden is, lijkt me, afglijden naar een discussie op Zwarte Piet niveau over het wel of niet politiek gendercorrecte gebruik van het Dames en Heren, of Beste puntje puntje puntje. Je moet er toch niet aan denken dat Sylvana Simons en haar geloofsgenoten zich er mee gaan bezig houden ! Dat zou pas echt een ramp zijn.
Nee, dan maakte Monica een aanzienlijk houtsnijdender opmerking in dat RTL4 nieuwsprogramma: het is veel belangrijker om iets te doen aan het schrikbarend hoge werkloosheidscijfer onder transgenders, rond de 40 procent. Dus dat Amsterdam, en alle andere gemeenten plus de NS in hun personeelsbeleid óók de daad bij het woord voegen en transgenders/LHBTQI-ers in dienst nemen. Dan wordt er echt wérk van gemaakt. En niet alleen maar publicitair gescoord, wat overigens zeker is gelukt. Maar in de trein heb ik nog nooit een herkenbare transgender mijn kaartje zien controleren. Aan het gemeenteloket zie je ze ook niet.
Als dat nou eens nog niet zou zijn, dan pas gaan we er echt op vooruit. Gaan we dat binnenkort zien gebeuren ? Het is te hopen.
Nomi de Pluum
‘Maxim Februari zegt in een lezenswaardige column van 29 juli in de NRC dat ze “liever meneer dan transgender heet”.’
Ik verkies overigens ook ‘hij’ boven ‘ze’. Er staat niet voor niets ‘m’ in mijn paspoort.