Maggy Doumen is coördinator van de Regenboogambassadeurs, een vereniging onder de koepel van çavaria, die zich inzet voor de holebi+ en trans*ouderen. Roze ouderen blijven meestal onzichtbaar, zeker als ze moeten terugvallen op externe zorg of hun intrek nemen in een woonzorgcentrum. De Regenboogambassadeurs willen deze LGBT+ gemeenschap versterken in hun nieuwe leefsituatie.
Waarom de naam Regenboogambassadeurs?
“De voorloper van de Regenboogambassadeurs was de werkgroep Janus. Janus koos ervoor om een doorstart te maken onder de naam Regenboogambassadeurs met een duidelijker logo en slagzin: ‘holebi- en trans* ouderen een gezicht en een stem geven.’ Onze werkgroep is uniek in Vlaanderen en kan op veel belangstelling rekenen.”
Wat is jouw motivatie om je voor holebi+ en trans* ouderen in te zetten?
“De generatie holebi+ en trans* personen die nu verblijven in woonzorgcentra hebben meestal heel hun leven in alle discretie hun seksualiteit beleefd. In de ouderenzorg heerst ook nog eens een groot taboe rond dit thema.”
“Studenten verzorging en verpleegkunde krijgen te weinig achtergrondinformatie over holebi+ en trans* personen en hoe ze hiermee kunnen omgaan in de dagelijkse realiteit. Veel vrienden en vriendinnen van mijn generatie hebben schrik ooit in een woonzorgcentrum terecht te komen. Eens dat je daar bent en merkt dat holebi+ en trans* personen er gepest worden, dan kan je nergens anders naartoe. Je zwijgt automatisch. Je er dan thuis voelen is geen optie.”
“Wanneer wij vragen aan directies van woonzorgcentra om rond deze thematiek een initiatief te nemen, krijgen we geregeld antwoorden zoals ‘hier zijn geen holebi’s of transgenders’, ‘wij gaan zeker niet discrimineren door zelf specifiek aandacht te besteden aan die groep’ of ‘we willen hierdoor zeker geen cliënten verliezen.’ ”
Een bewoner van een woonzorgcentrum vertelde mij dat als andere bewoners er te weten zouden komen dat een van de mannen die er woont homo is, niemand met die man nog aan tafel zou gaan zitten of ermee spreken
“Sinds ik met pensioen ben, heb ik mij rond deze thematiek geëngageerd na een nare ervaring met een lesbisch familielid waarover ik voorlopig bewindvoerder was. Ook hoor ik meer en meer getuigenissen van mensen die toch de moed opbrengen hierover te spreken. Denk maar aan de recente moedige getuigenis van zanger Will Ferdy die stelt dat ‘er nog veel werk aan de winkel is’.”
“Het schokt mij telkens als deze mensen vertellen zich niet thuis te voelen in hun nieuwe leefomgeving. Dikwijls worden ze ook blootgesteld aan pesterijen van andere ouderen of personeel. Een bewoner van een woonzorgcentrum vertelde mij dat als andere bewoners er te weten zouden komen dat een van de mannen die er woont homo is, niemand met die man nog aan tafel zou gaan zitten of ermee spreken.”
Taboe doorbreken
Hoe is de vereniging tot stand gekomen?
“Geen enkele andere Vlaamse vereniging zet zich in voor het welbevinden van oudere holebi+ en trans* personen in de zorgsector. Ondertussen bestaan we al meer dan tien jaar. Ons grootste doel is het taboe rond holebi+ en trans* personen dat er heerst in de ouderenzorg te doorbreken.”
“Bij de opstart waren er kortlopende subsidies waarmee er dan een project rond onze thematiek kon worden opgestart. Eens die subsidies afliepen, stierf dit project een stille dood. Een groep vrijwilligers zijn zich, voor de doorstart naar de Regenboogambassadeurs, blijven inzetten om projecten aan te trekken en subsidies te zoeken. Een voorbeeld hiervan is het project van het kabinet Welzijn dat ons in 2016-2017 toeliet meerdere directies van woonzorgcentra te bereiken. Maar het zoeken naar financiële middelen blijft ook na de doorstart een grote zorg.”
Het is allemaal in Antwerpen begonnen. Hoe zien jullie de verdere uitbreiding?
“We willen een landelijke, laagdrempelige vereniging zijn waar veel mensen zich bij willen aansluiten; ook hetero’s zijn meer dan welkom. Momenteel zoeken we steunpunten in de verschillende regio’s. Niet iedereen wil vormingen geven of getuigenissen afleggen. We zoeken mensen die vrijwilligerswerk doen in functie van eigen interessepunten en vaardigheden. Sommige vrijwilligers zullen in hun eigen buurt contacten onderhouden met woonzorgcentra, dienstencentra, seniorenraden en verenigingen in de ouderensector. Anderen zullen af en toe de ZiZo-magazines of folders leveren bij een woonzorg- of dienstencentra. Daarnaast zijn er mensen die iets specifiek kunnen doen zoals een muziekquiz met een holebi+ thema in mekaar steken. We zoeken ook kunstenaars, zangeressen en zangers, vertellers en andere artiesten die onze activiteiten veel aantrekkelijker kunnen maken. Wij kunnen heel veel talenten benutten.”
“Bij de uitbouw van onze vereniging zijn twee doelpublieken belangrijk: de ouderensector zelf en mensen die studeren om actief te worden in de ouderenzorg. Er zijn studenten bij die nog nooit over de holebi+ en trans*thema’s hebben gehoord. Wij reiken hen info en activiteiten aan rond verschillende thema’s. Ons aanbod is laagdrempelig en betaalbaar voor de sector.”
Ervaringsdeskundigen
Wat is het doel op lange termijn?
“Wij willen holebi+ en trans*sensitieve zorg in elk woonzorgcentrum en in de ouderenzorg in het algemeen. Het zou mooi zijn moest elk woonzorgcentrum of dienstencentrum de regenboogambassadeurs kennen en in geval van problemen beroep kunnen doen op onze ervaringsdeskundige vrijwilligers.”
Kan je de omvang van de problematiek verder toelichten?
“In de ouderensector gaat het momenteel niet zo goed. Er wordt een groot stuk geprivatiseerd. Alle centra moeten besparen op personeel en middelen. Maggie de Block geeft steun aan mensen die voor de eerste keer een psycholoog raadplegen maar dat geldt niet voor 65-plussers. Dit terwijl het grootste aantal mensen met een depressie zich bij de ouderen bevindt. Er is in het algemeen in de maatschappij al vrij weinig aandacht voor deze groep.”
“Als je niet kan zeggen wie je bent, hoe kan je jezelf dan thuis voelen in een maatschappij? Als je holebi+ of trans*fobe opmerkingen hoort, moet je al veel moed hebben om ervoor uit te komen dat je niet hetero of cisgender bent. Als oudere ben je ook niet meer zo mobiel en kan je bijvoorbeeld niet naar het Roze Huis komen. Je zit in zo’n centrum en moet gesprekken kunnen hebben met mensen die je aanvaarden zoals je bent. Hoe kan je immers goede contacten leggen met medebewoners als je niet kan zeggen wie je echt bent?”
Conservatief
Hoe wordt er gereageerd bij bewindvoerders?
“Als regenboogambassadeurs gaan wij onszelf voorstellen. Directies geven ons dan dikwijls de opmerking dat er geen holebi+ of trans* personen zijn in hun centrum. Je wordt onthaald in een heteroklimaat. Bij een vrouw vragen ze naar haar man en omgekeerd. Het is vaak geen holebi+ of trans*fobie op zich, maar mensen hebben er dikwijls nooit over nagedacht. Seks op oudere leeftijd is ook dikwijls nog een taboe.”
In centra met conservatieve inslag geraken we soms niet binnen. Vaak zegt de directie dat ze helemaal niks hebben tegen holebi+personen hebben maar dat ze wel ‘normaal’ moeten doen
“In centra met conservatieve inslag geraken we soms niet binnen. Vaak zegt de directie dat ze helemaal niks hebben tegen holebi+personen hebben maar dat ze wel ‘normaal’ moeten doen. Ze moeten niets weten van ‘jeanetten’ en van de Pride. Ze vrezen dikwijls andere cliënten hiermee af te schrikken. Daartegenover hebben we voorbeelden van centra in het buitenland waar de openheid tegenover mensen met een andere geaardheid, godsdienst, huidskleur of nationaliteit eerder meer mensen aantrekt.”
Hoe zit het in de holebi+ en trans*gemeenschap? Krijg je voldoende steun?
“Vanuit de gemeenschap zelf krijgen we soms de opmerking: ‘waar houd je je eigenlijk mee bezig? Dat is toch een uitstervend probleem.’ Als ze het tegen mij persoonlijk vertellen krijg ik te horen dat ik toch assertief genoeg ben en er mij niks zou overkomen. Als ik in de toekomst echter zorg nodig heb en in een holebi+ onvriendelijk klimaat terecht kom, weet ik niet of ik ervoor zou uitkomen.”
Zijn er ook positieve ervaringen?
“We hebben heel goede ervaringen bij zorginstellingen waar de directie er wel goed mee omgaat. Meestal is dat omdat ze ook iemand in de familie of vriendenkring hebben die holebi+ of trans* is. Als onze vrijwilligers een documentaire tonen wordt deze meestal gevolgd door een positief gesprek en bijvoorbeeld verhalen van ouderen over hun kleinkind die homo is.”
“Als er een trans* vrouw met ons meegaat en haar verhaal vertelt, krijgt ze heel wat directe vragen voorgeschoteld. Mensen willen wéten. Onwetendheid is nog steeds het grootste probleem. Onze ervaringsdeskundigheid kan daarbij voor personeel en bewoners een meerwaarde betekenen.”
Bron: https://zizo-magazine.be/article/13314
Inke Gieghase
