December 2002, mijn eerste bezoek aan een T & T avond, die in Eindhoven. We zijn nu dik 17 jaar verder en wat is er veel veranderd in het T & T landschap. Alleen die term T & T al, die is vervangen door lgbti .. + enz. Een beetje een raar soort tegenstelling, want de T & T-ers van toen klaagden vrijwel unaniem zwaar te lijden onder de hokjesgeest man of vrouw, en niets daartussen. In feite zijn er dus alleen maar meer hokjes bij gekomen. Of zijn hier categorieën bedoeld. Oh zeker, een homoseksuele man is anders dan een transgender, een lesbische vrouw is zeker niet genderneutraal. Het is dus meer een kwestie van: in welke mate. Onderscheid is goed, op basis daarvan in hokjes duwen fout.
Maar even terug naar die decembermaand van 2002. Mijn partner en ik werden voortreffelijk ontvangen door good old gastvrouw Yvon, een icoon in de toenmalige T & T-wereld en al zo’n 20 jaar gastvrouw, dus een echte pionier. Zoals Yvon iedere nieuwkomer op zijn of haar gemak stelde met een zowel nuchter als invoelend welkomstwoord, waarvoor zij ruim de tijd nam. Applaus.
Ik herinner me nog dat het die eerste avond bomvol was. En dat ik eerlijk gezegd niet wist wat ik zag: dus er zijn er veel meer die Het Gevoel hebben. We werden vaste bezoekers, gingen ook bij Jeanette in Rotterdam kijken, een keer naar Utrecht, een keer naar Amsterdam, in die mooie kroeg aan de rand van de Jordaan. Het was allemaal reuze spannend en interessant, niemand nam je de maat. Of je er nou omgekleed prima of niet echt wauw uitzag, je kon jezelf zijn. Althans proberen te zijn, in meerdere of mindere mate.
De T & T had een verenigingsblad, en met mijn schrijfervaring als journalist en voorlichter begon ik interviews te maken met ‘T’tjes’, zoals Yvon ‘ons’ noemde. Geleidelijk aan raakten mijn partner en ik betrokken bij de organisatie in Eindhoven. Een mooi moment was in 2007 de toekenning aan Yvon van een lintje van de Koningin voor haar pionierswerk. De toenmalige Eindhovense SP-wethouder Hans-Martin Don kwam het lintje opspelden. De voor hem volstrekt onbekende T & T-omgeving belette hem niet een ware vriend te worden, zoals daarna zou blijken.
Mijn partner had in 2007 het idee geopperd een soort van T & T Open Dag te houden, vanuit de gedachte dat onbekend onbemind maakt. Yvon had inmiddels een klein organisatiegroepje om zich heen verzameld en daar werd dat idee van harte omhelsd. We gingen aan het werk en op de eerste zaterdag van maart 2008 was het zover; de eerste Transgender Informatiedag was een feit. De avond tevoren legden we de laatste hand aan de inrichting van het buurthuis en we zeiden dingen tegen elkaar als: “Stel dat er niemand komt, dan hebben we het in ieder geval geprobeerd.”
Met de benen buiten
De volgende dag wisten we niet wat we zagen: het buurthuis stroomde vol, we hingen zogezegd met de benen buiten. Wethouder Hans-Martin Don had ons niet alleen een subsidie toegekend, hij kwam de dag ook openen. TV-presentatrice Catherine Keyl praatte de bijeenkomst vlot aan elkaar. Psychologe Tanja van Hengel hield een voordracht, er waren mensen van de VU en een vertegenwoordigster van het medisch centrum in Gent. Mensen die aarzelend voor de deur stonden, werden opgevangen en naar binnen gepraat. Journalisten en fotografen maakten praatjes en plaatjes plus een verslag vol verwondering, waardering en gegiechel (een krantenkop als ‘een zware Van Nelle tussen rode lippen’). Kortom, de eerste Transgender Informatiedag was een groot succes, en rijp voor herhaling.
Traag, stroperig, ingewikkeld
Gastvrouw Jeanette van T & T Rotterdam pakte het op. Zij betrok mij bij de organisatie. In het voorjaar van 2010 was het zo ver. We hadden het model van Eindhoven gekopieerd, met ook weer Catherine Keyl als presentatrice, psychologe Tanja van Hengel en de VU. Ook in Rotterdam stroomden de mensen toe. Wat in Eindhoven en ook in Rotterdam weer opviel: de storm van kritiek uit de transgendershoek op de VU. Ergens begrijpelijk, maar ook onterecht. Inderdaad, de procedures daar waren traag, stroperig en ingewikkeld. Maar volgens de mensen van de VU waren de mogelijkheden die hen vanuit het bestuur werden toegekend, uiterst minimaal. Ook zij dachten toen nog dat genderdysforie eenrichtingsverkeer was: van man naar vrouw. Inmiddels weten we beter. Er zijn veel als vrouw geboren mensen die zich man voelen.
In 2011 heeft T & T Groningen nog een Transgenderinformatiedag gehouden en in mei het jaar daarop heb ik samen met Utrecht aldaar nog zo’n opnieuw geslaagde dag mogen organiseren.
Inmiddels vroeg ik mezelf af wat ik met mijn transgendergevoelens aan moest. Dankzij een serie gesprekken met Tanja van Hengel, hier en daar omstreden maar ik vond haar prima, heb ik mijn bovenkamer goed kunnen opruimen. Conclusie: ik ben zeker geen full scale transgender. Hoogstens een lichte vorm van genderdysforie. Er zijn daar leuke termen voor, die vooral de glijdende schaal tussen mannen en vrouwen belichten, zoals genderfluid, gendervariabel en genderneutraal. Hoewel ik dat laatste woord eigenlijk afschuwelijk vind: “Is er een genderneutraal iemand in de zaal. Laat hij of zij de hand opsteken.”
Voor de emancipatie van al die gendervloeibare individuen is het internet een zegen geweest, een perfecte manier om lotgenoten te ontmoeten, zij het digitaal. Zoals er meer tussen hemel en aarde is dan wie dan ook kan bevatten, zo is er ook een ongekende variatie aan genderexpressie. Dat dat nu (veel ?) meer dan vroeger wordt ingezien, is een groot goed.
De bijdragen aan deze ontwikkelingen vanuit de publieke omroep mag ook niet onvermeld blijven. Vanaf 2014 Arie Boomsma en later Jan Kooijman hebben de voortreffelijke documentaire serie ‘Hij is een Zij’ gepresenteerd. Waardoor er op het internet veel meer goede en betrouwbare informatie te vinden is over het gendervloeibare spectrum van overeenkomsten en verschillen tussen mannen en vrouwen. En dus niet alleen de helaas onvermijdelijke pornoshit over shemales waar het internet helaas van bulkt.
Koppie en Kruissie
Een recente ontdekking: de vlogs van Juliette Noir, een interessante crossdresser uit Brexitland. Luister eens naar haar opmerkingen over de ‘foute’ opsomming LGBTI. Want, zo merkt h/zij terecht op, L, G en B gaat over seksuele voorkeur, terwijl T(ransgender) over de mismatch tussen koppie en kruissie gaat. En I(ntersex), letterlijk en figuurlijk, om een twijfelgeval draait. By the way, je ziet nergens een overtuigender crossdressser dan deze Juliette. Ook een interessante vlog, die van de Nederlandse Jessie Maya. Veel gebabbel, maar ook een even boeiend als gedetailleerd verslag over haar geslachtsoperatie.
Voor mij is de emancipatie van de T & T wereld sinds 2002 goed gevorderd, maar tegelijk nog lang niet voltooid. Ik ben van 1944, dus reken maar uit en ga maar na: mijn gendervariabele gevoelens hebben me lange tijd de nodige problemen opgeleverd. Nu kan ik er helder en duidelijk over zijn: ik heb ze, maar ze zijn beperkt en hanteerbaar. Achter mijn contacten met de lgbti .. + -wereld zet ik een punt. Voor zover ik het blijf volgen, is het op afstand. Het stokje geef ik graag over aan een nieuwe columnist(e) voor deze site of aan vloggers van wie ik er juist enkele heb genoemd. Loena Maas, Loiza Lamers, Jessie, Juliette, en al die andere jonge(re) ‘T’jes’: aan jullie om de race te vervolgen en, hopelijk, succesvol uit te lopen. Daar ga ik dan maar van uit.
Nomi de Pluum
