België; Daarin vallen twee dingen op: een grotere focus op welzijn en de toevoeging van de doelgroep intersekse personen.
De nieuwe missie:
Çavaria zet zich in voor het welzijn, gelijke rechten en gelijke kansen van holebi’s, transgender en intersekse personen*. Çavaria bouwt verder aan een solidaire en inclusieve samenleving met een brede kijk op seksuele oriëntatie, genderexpressie, genderidentiteit en seksekenmerken. Çavaria is een beweging, een belangenorganisatie en een expertisecentrum.
(*) Er bestaan veel verschillende termen om je seksuele en genderidentiteit een naam te geven. Sommige mensen kiezen bewust voor geen label. Anderen kiezen voor een heel specifiek label. Belangrijk is dat je hier zelf over kan beslissen. Meer uitleg over termen vind je in onze woordenlijst.
Intersekse
Intersekse personen hebben seksekenmerken die niet binnen de traditionele man-vrouw opdeling passen. Het gaat om biologische variaties van de geslachtsorganen, hormonen of genen. Intersekse heeft niets te maken met je genderidentiteit (hoe je jezelf voelt), je genderexpressie (hoe je jezelf uit) of je seksuele oriëntatie (tot wie je romantisch en/of seksueel aangetrokken wordt). Het draait om je lichaam.
Toch zijn er bij de strijd voor het welzijn, gelijke rechten en gelijke kansen heel wat parallellen te trekken tussen intersekse personen, transgender personen en holebi’s. De basis van de problemen die deze doelgroepen ervaren ligt bij de traditionele gendernormen die weinig ruimte laten voor variatie. Volgens die normen is iemand die geboren wordt met een penis een jongen, iemand die stoer en sterk moet zijn en verliefd moet worden op een meisje. Wie niet aan dat plaatje voldoet botst regelmatig tegen problemen aan.
Holebi’s hebben ondertussen al heel wat rechten verworven, al zijn er nog altijd problemen. Transgender personen hinken wat achterop. Voor intersekse personen is er nog heel wat werk aan de winkel. De ervaring die çavaria heeft opgebouwd in de strijd voor holebi- en transgenderrechten kan nuttig zijn om de interseksbeweging te versterken.
Uiteraard was çavaria daarvoor ook al solidair met de interseksebeweging en kwamen we zo goed als we konden op voor intersekserechten. In 2019 sloegen we echter de handen in elkaar met Intersekse Vlaanderen. Samen hebben we de middelen en expertise om er voluit voor te gaan, met intersekse personen zelf mee aan het stuur.
Wat is intersekse?
De term intersekse beschrijft mensen van wie de geslachtskenmerken niet binnen de klassieke tweedeling M/V vallen.
Een intersekse variatie is een natuurlijk voorkomend fenomeen waarbij het lichaam van een persoon niet volledig past binnen wat wij cultureel als typisch mannelijk of typisch vrouwelijk zien. Het betekent geboren worden met seksekenmerken die niet zijn ontwikkeld zoals de maatschappij standaard verwacht. Net zoals er heel wat variatie bestaat in haarkleur en oogkleur, bestaan er dus heel wat variaties in sekse-kenmerken en de geslachtsontwikkeling. Sommige variaties komen pas tot uiting in de puberteit, op volwassen leeftijd, of soms zelfs helemaal niet. Sommige variaties zie je aan de buitenkant, sommigen niet. Gelukkig zijn heel wat variaties onschuldig en hoeven er zeker geen ‘normaliserende’ operaties uitgevoerd te worden.
Intersekse personen zijn dus simpelweg personen die geboren werden met fysieke geslachtskenmerken die niet volledig passen binnen de normen gesteld door de medische wereld en/of de gangbare socio-culturele opvatting van de omgeving waarbinnen ze geboren werden of opgroeiden.
© Valérie Van Den Eynden
Wat is geslacht?
Geslacht verwijst naar vijf soorten sekse-kenmerken. Elk van deze kenmerken heeft
meer dan twee mogelijkheden:
Chromosonen: XX, XY, XXY, XX/XY, X, X/XY…
Hormonen: een beetje oestrogeen en veel testosteron, veel testosteron en beetje oestrogeen, evenveel oestrogeen als testosteron… Er zijn veel verschillende combinaties mogelijk.
Voortplantingsorganen: inwendig kunnen er verschillende organen zijn, zoals baarmoeder, vagina en prostaat. Ook uitwendig zijn er variaties mogelijk, zoals clitoris en penis in bijvorbeeld een verschillende grootte.
Geslachtsklieren: iemand kan zowel eierstokken als teelballen hebben, of net geen van beiden.
Puberteitskenmerken: je kan een beetje, meer of heel veel lichaamsbeharing en borstontwikkeling hebben.
Wist je dat?
Er in België dagelijks een 5-tal baby’s geboren worden met een variatie in sekse-kenmerken?
De variaties in geslachtskenmerken doorgaans onschuldig zijn voor de gezondheid van het kind?
1,7% van de mensen variaties heeft in seksekenmerken? Dat is ongeveer evenveel mensen die groene ogen hebben of een tweeling zijn.
Het omgekeerde van intersekse ook een naam heeft? Dat heet ‘endosekse’. Het voorvoegsel ‘endo-‘ is Grieks voor ‘binnen’ en duid op het ‘passen binnen de normen’.
Intersectionaliteit
Bij elke doelgroep houden we rekening met intersectionaliteit of kruispuntdenken.
Dat gaat over hoe verschillende aspecten van iemands identiteit (afkomst, leeftijd, lichaam, genderidentiteit…) elkaar beïnvloeden en de positie in de maatschappij bepalen. De kruispunten waarop je je bevindt hebben invloed op de kansen die je krijgt, het geweld waar je mee te maken kan krijgen, of de vooroordelen die er over je kunnen bestaan. Zo ga je als een witte hetero cisgender vrouw waarschijnlijk andere ervaringen hebben dan als een zwarte homoseksuele transgender man.
Lumi
Zit je met vragen over intersekse? Lumi luistert en is bereikbaar op maandag, woensdag en donderdag van 18.30u tot 21.30u. Op hun website vind je ook antwoorden op veelgestelde vragen rond intersekse personen.
Welzijn
De afgelopen jaren hebben we samen heel wat bereikt als beweging. Koppels van hetzelfde geslacht kunnen huwen en kinderen adopteren, we worden beschermd door de antidiscriminatiewet, meemoeders worden automatisch erkend als ouder van hun kind, en de transgenderwet is een forse verbetering voor de rechten van transgender personen. Deze juridische verwezenlijkingen zijn belangrijk en een voorwaarde om tot gelijke rechten en gelijke kansen te komen.
Toch stellen we vast dat het welzijn van holebi’s, transgender en intersekse personen niet automatisch die positieve juridische evolutie volgt. Mensen blijven botsen tegen vooroordelen, maken discriminatie en geweld mee, en voelen zich minder goed in hun vel. Al die factoren leiden tot extra stress, een lager zelfbeeld, soms ook donkere gedachten. Wetten aanpassen is dus niet genoeg.
Daarom gaat çavaria nog meer inzetten op het verbeteren van het welzijn van onze doelgroepen. Dat doen we op verschillende manieren. Zorgen dat mensen zichzelf kunnen zijn in alle domeinen van het leven is daarbij essentieel. We werken verder aan inclusie op de werkvloer, op onze scholen, in sportclubs en verenigingen, en aan een veilige thuissituatie. En we blijven dwingende normen als heteronormativiteit en cisnormativiteit uitdagen.
We steken een tandje bij in de welzijnssector, want als mensen problemen ervaren moeten ze bij professionals terecht kunnen voor de juiste zorg. Hulpverleners moeten correct opgeleid zijn om met holebi-, transgender- en interseksespecifieke problemen om te gaan.
We blijven ons inzetten om wetten te veranderen maar daar stoppen we niet. We blijven gaan tot ieder van ons een waardig leven kan leiden zonder zich zorgen te maken over van wie je houdt, hoe jij je genderidentiteit definieert of wat je seksekenmerken zijn.
