Mannen, vrouwen en waarom ik tegen die extremen ben

[Frederique_]

De consumentengids van deze maand (december 2006) kopt met: "Typisch M/V, waarom vrouwen beter zijn in beleggen". Het doet mij denken aan de, door mij aan mijzelf gestelde, vraag te beantwoorden waarom ik mijzelf zo graag als iemand-tussen-genders profileer, in plaats van als "vrouw in een mannenlichaam" - terwijl er toch zat aanwijzingen zijn dat er juist dat laatste aan de hand is... En waarom verzet ik me zo tegen een genderteam dat een diagnosefase heeft om te bepalen wat er met mij aan de hand is?

In het artikel van de consumentengids staan een aantal zinnen die mijn tenen behoorlijk doen krullen. Het begint al in de inleiding van het artikel: "Op veel financiële terreinen handelen vrouwer passiever dan mannen. Daardoor zijn ze financieel onwetender, en lopen ze achter qua pensioenopbouw en arbeidsinkomsten". Alsof er geen vrouwen bestaan die actiever zijn dan de gemiddelde man en alsof er geen mannen zijn die geen bal van financiën snappen... Zelfs als er percentages gebruikt worden gebeurt dat heel suggestief: "Eén op de vijf mannen gelooft dat geld al je problemen kan oplossen. Vrouwen geloven minder vaak dat geld gelukkig maakt, hoewel ze daar wel graag over fantaseren".

Waarom worden dit soort onderzoeken eigenlijk gedaan? Wat is het belang om te weten hoe vrouwen dingen doen en hoe mannen dingen doen? Ik denk dat de kern van het antwoord ligt in een opmerking die ik voor het eerst tijdens de Eerste Nederlandse Transgender Conferentie eind 2004 in Amsterdam hoorde. Men stelde daar dat mensen het moeilijk vinden om mensen te accepteren die tussen genders in leven, omdat dat in gaat tegen steriotypen. In een wereld die steeds meer draait rond onzekerheid is het prettig om te weten dat mannen nog steeds echt mannen zijn, en vrouwen echt vrouwen. En het kan mensen dichter bij elkaar brengen als men een ander zijn/haar gedrag herkent in een artikel over verschillen tussen mannen en vrouwen: "het is dus normaal dat vrouwen financieel minder zelfverzekerd zijn dan mannen".

Het viel me ook op tijdens de reorganisatie op ons werk, ook eind 2004. Ik hoorde mannen en vrouwen beide (!) veel seksistischer grappen maken dan ik diezelfde mensen rond 2003, toen er nog geen sprake was van reorganisatiedruk, hoorde. Mensen hebben in verwarrende tijden behoefte aan zekerheid. En dat je een man bent, omdat je baardgroei en een goed functionerende penis hebt (of vrouwen die vrouwen zijn omdat ze borsten en een goed functionerende vagina hebben), is één van die zekerheden. In een tijd waarin zekerheid op een levenslange baan, zekerheid op een levenslange relatie met een partner, zekerheid op een goede relatie met je kinderen niet meer bestaat - in die tijd is het prettig om duidelijk afgebakende grenzen te hebben tussen mannen en vrouwen.

Onderzoekers en redacteuren springen ook graag in op die behoefte. Bij de consumentenbond grijpt men bij een verder onzekere uitgave met heel veel uitleg over financiële regelingen met een behoorlijke onzekerheid over het toekomstige rendement van spaar- en beleggingsprodukten (zowel door veranderende wetgeving als door de risico's die financiële produkten per definitie al hebben) ook graag terug op de zekerheid dat er mannen en vrouwen bestaan - waarbij die genderverschillen schijnbaar ook iets over de manier van omgaan met financiën betekent.

Natuurlijk - we weten het allemaal wel. Dat de meerderheid van de vrouwen veel passiever met geld handelt dan mannen betekent niet dat vrouwen, omdat ze vrouw zijn, per definitie veel passiever met geld handelen. Er zullen ongetwijfeld vrouwen bestaan die niet alleen vrouw zijn, maar ook nog actief met geld handelen. En dat vrouwen minder vaak geloven dat geld gelukkig maakt betekent niet dat het feit dat je met een vrouw praat per definitie ook betekent dat ze vindt dat geld niet gelukkig maakt. Als iedereen dat weet - waarom is het voor mij dan toch zo belangrijk om me tegen dit soort steriotypen te verzetten?

Het zijn niet zozeer de steriotypen zelf, maar vooral de absolute zekerheid die mensen die die steriotypen gebruiken die mij irriteert. De hamvraag lijkt: is (volgens de "algemene mores") iemand die afwijkt van een steriotype nog wel man (of vrouw)? Hoeveel mannen zouden denigrerend tegen hun vrouw zeggen "geef mij die kaart maar, want jij bent een vrouw en kunt dus toch niet kaartlezen"? Hoeveel overschatting van de mannelijke vaardigheden (en onderschatting van de vrouwelijke) zou hier plaatsvinden, juist op basis van de steriotypen?

Het kan nog erger als je het omgekeerd gaat toepassen: "jij bent geen vrouw, want je kunt kaartlezen!". Dit lijkt misschien wat overdreven - en ook ik hoop niet dat er een man is die dit ooit tegen zijn vrouw gezegd heeft. En als iemand dat wel doet, dan zou ik wensen dat die vrouw tactloos de autodeur dichtgooit terwijl de man zich met z'n hand nog op de verkeerde plaats aan de auto vasthoudt - onder het motto "zo, nu voel jij als man ook eens je emoties". Toch zijn er onderzoeken waaruit wel op soortgelijke manier op basis van statistiek geconcludeerd lijkt te worden of iemand man of vrouw is: zowel op het internet als daarbuiten worden dit soort testen aangeboden.

Zeker travestieten, transgenders en transseksuelen maken er graag gebruik van: deels om te kijken waar ze tussen man en vrouw zitten ("verbeeld ik me nu dat ik vrouw ben? Of zit er minimaal een gedeeltelijke kern van waarheid in?"). En zeker als het percentage vrouw hoog is willen ze het graag nog met elkaar delen (alsof ze bang zijn dat een ander zonder zo'n statistiekje niet gelooft dat de auteur echt vrouwelijke gevoelens heeft). Een aantal van deze mensen voert zo'n statistiekje dan ook nog vaker uit om te achterhalen waar ze iets anders zou moeten invullen om het percentage vrouwelijkheid nog te verhogen. Het gevaar van dit soort analyses is dat men denkt dat men het "als vrouw niet goed doet" als men niet volgens dit soort steriotypes gaat leven. Of dat men het in het zoekproces naar zichzelf niet goed doet als het percentage vrouw niet in de loop van de tijd hoger wordt.

Het is deze reden dat ik me graag tussen de genders profileer. Ik wil niet meedoen aan de gekte van statistieken die bewijzen dat ik wel-of-geen vrouw ben. Ik wil me niet schuldig moeten voelen als mijn vrouwelijke percentage rond de 60% schommelt in plaats van rond de 95% - enkel en alleen omdat ik in een hotel graag in een witte slaapkamer in plaats van in een blauwe slaapkamer slaap. Ik wil niet meer uitzoeken op basis waarvan de samensteller van zo'n test denkt dat ik toch nog voor een heel groot deel man ben, terwijl ik dat zelf heel anders voel. En ik wil me bovenal niet moeten verdedigen tegen al die mensen die op basis van steriotypen "toch nog wel een man in me zien" en dus suggereren dat ik mijn gedrag maar aan moet passen aan wat steriotype gezien bij vrouwen hoort (ook als dat gedrag niet bij mijn persoonlijkheid past)...

Transgenders, transseksuelen en genderteams zouden mijns inziens terug moeten naar de basis. De basis van genderdysforie ligt in het verschil tussen iemands gevoel en iemands uiterlijk. Hoe vervelend ook: statistische verschillen tussen mannen en vrouwen (en de manier waarop een individue antwoord geeft op zo'n vraag) zegt niets over de mate van mannelijkheid of de mate van vrouwelijkheid, het zegt alleen iets over de persoonlijkheid van de mens die voor je staat. Een vrouw die kan kaartlezen is nog steeds een vrouw. Ook als ze niet kan koken, ook als ze actief belegt, ook als ze zelf de auto repareert, en zelfs als ze tegelijkertijd een hekel aan winkelen heeft, altijd in een broek loopt en geen kinderen kan krijgen. Een vrouw is een vrouw omdat ze zich vrouw voelt. Wie dat uitgangspunt vergeet en op basis van statistiek meent "objectief" conclusies te moeten trekken over de persoon die voor hem/haar staat die wens ik toe dat die zijn of haar eigen emoties op een hardhandige manier tegenkomt.

[Babette]

Hoi hoi Frederique,

ik kan me in grote lijnen wel vinden in datgene wat je schrijft. Ook denk ik dat hoe je het ook wendt of keert, mensen over het algemeen bezig zijn om eerder de verschillen tussen zichzelf en andere mensen te benadrukken, dan de gelijkenissen. Dat geldt ook voor het mannetjes-vrouwtjes gebeuren. En als mensen onzeker zijn, worden ze vooral conservatiever: dat is "natuurlijk" lijfsbehoud. Wat je daar wel over zou kunnen zeggen is dat dit aantoont dat mensen zichzelf maar moeilijk relativeren, en zichzelf behoorlijk serieus nemen. Maar je zou ook kunnen stellen dat het een levens-en leerproces is, dat een ieder op haar of zijn manier moet doormaken, en dat maakt het moeilijk om belangrijke zaken te veranderen. Het water moet eerst letterlijk aan de lippen staan.

Mijn uitgangspunt is: "I live, therefore I am!"; vrij vertaald: "Ik leef en daarom ben ik". Dat maakt al het andere irrelevant.

Ik wil je veel sterkte en wijsheid toewensen op je pad.

Groetjes en liefs,

Babette.

[Lisa met een S]

Hoeveel mannen zouden denigrerend tegen hun vrouw zeggen "geef mij die kaart maar, want jij bent een vrouw en kunt dus toch niet kaartlezen"?

Heel weinig. De meeste mannen waarderen het juist wanneer hun vrouw (of een vrouw) zulke vaardigheden beheerst. Voor de meeste mannen is het juist een bron van ergernis dat hun vrouw geen kaart kan lezen en willen ze er niet in berusten dat hun vrouw dat niet kan; net zo goed als vrouwen blijven klagen wanneer mannen zgn vrouwelijke vaardigheden beheersen die typisch bij mannen ontbreken.

Lisa

[Irene]

Ik denk dat Lisa gelijk heeft. In het voorbeeld van het kaartlezen wordt er niet gedacht jij bent een vrouw dus je kan niet kaartlezen, maar ik kan wel kaartlezen en heb moeite te begrijpen dat een ander dat niet kan. Over SterEotypen gesproken.

Irene

[Josette]

Frederique,

heb je gehoord van de volgende uitdrukking:

Er zijn drie leugens: de leugen, de grove leugen en statistiek

Mss moet je die in het achterhoofd houden bij deze en aanverwante stukjes waarin ze met statistische gegevens gaan gooien. Die worden vaak aangewend als drogreden om gelijk te krijgen ook al heeft men het niet. Lees ook wat vaker tussen de regels door, daar staat waar het wezenlijk (werkelijk) over gaat.

[Irene]

Lies Damned lies and statistics

Benjamin Disraeli (1804-1881)


Irene

[Josette]

Inderdaad Irene. Dank voor de aanvulling.

[Lisa met een S]

Frederique

Je zegt dat je niet veel waarde hecht aan statistieken (overigens een verstandige standpunt mi) maar je besteed wel 6579 karakters (exclusief spaties) om dat aan ons duidelijk te maken

Pas maar op dat men niet gaat denken dat een andere bekende Engelse uitdrukking misschien beter van toepassing is:

"The lady doth protest too much, methinks." — William Shakespeare, Act III, Scene II van Hamlet.

Dus laat ik jou met een andere bekende Engelse uitdrukking (overigens overgenomen uit het Duits):

"Have the strength and serenity to accept the things I cannot change, the courage and resolve to change the things I can and the wisdom to know the difference between the two"

(Oorspronkelijke versie:

Gib mir Gelassenheit, Dinge hinzunehmen, die ich nicht ändern kann; gib mir den Mut, Dinge zu ändern, die ich zu ändern vermag, und gib mir die Weisheit, das eine vom andern zu unterscheiden.

-- Friedrich Oetinger (1702-82))


Groetjes
Lisa

[Frederique_]

Hoi Lisa,

Het stuk is geschreven als reactie op iemand anders haar artikel over mannen, vrouwen en -vooral- hen die er tussenin leven op een ander forum. Toen ik het artikel in de consumentengeldgids tegenkwam herinnerde ik me dat ik haar beloofd had een tegenartikel te schrijven hoe ik er tegenaan kijk. En omdat ik hier ook mensen met deze vraag had zien worstelen leek het me goed om het ook hier te posten.

Groetjes,

Frederique