artikel trouw + reactie VU
Geplaatst: wo jun 04, 2003 15:19
'Wens sekse-verandering vaak waanidee'
Van onze verslaggeefster
AMSTERDAM - De wens tot geslachtsverandering is vaak een voorbode van
een psychose. Er moet daarom zorgvuldiger en terughoudender worden
omgegaan met transseksuele operaties, zeker bij minderjarigen.
,,Mensen met een psychiatrische aandoening zoals schizofrenie, hebben
vaak het waanidee dat ze hun uiterlijk radicaal moeten wijzigen.
Sommigen willen zelfs van geslacht veranderen'', waarschuwt
psychiater/onderzoeker Joost à Campo, werkzaam bij de Mondriaan
Zorggroep in Heerlen. ,,Als hulpverlener moet je heel terughoudend
zijn om mee te gaan in die wens. De kans is reëel dat je iemand
onnodig zo'n ingrijpende operatie aanbiedt, terwijl je hem ook kunt
behandelen met antipsychotische medicijnen. Ik heb dat zelf meerdere
malen meegemaakt met psychiatrische patiënten. Na een paar weken ging
het hen beter en was ook het verlangen naar een transseksuele
operatie verdwenen.''
Nederland geeft als enige land ter wereld ook hormonen aan
minderjarigen als voorbereiding op een latere geslachtsveranderende
operatie. Enkele tientallen kinderen die ervan overtuigd zijn 'in het
verkeerde lichaam' geboren te zijn, worden behandeld in
genderklinieken in Amsterdam en Utrecht. Nog enkele tientallen staan
op de wachtlijst voor 'puberteitsremmers'. Vier jaar geleden werd dit
bekend en ontstond hierover veel ophef.
À Campo is nog altijd diep bezorgd over deze behandelingen, en vele
collega's met hem. In het julinummer van het vaktijdschrift American
journal of psychiatry zal À Campo een enquête onder ruim 380
Nederlandse psychiaters publiceren. Zij stellen dat bij ongeveer de
helft van de patiënten die vragen om een geslachtsverandering, die
wens een symptoom is van een psychiatrische ziekte zoals een
depressie of een persoonlijkheidsstoornis. De psychiaters vinden
verder dat 19 jaar de minimumleeftijd zou moeten zijn om aan zo'n
ingrijpend behandeltraject te beginnen.
,,De hype van vandaag is het schandaal van morgen'', waarschuwt À
Campo deze maand in het tijdschrift Psy. De behandeling met hormonen
is zeer ingrijpend en onomkeerbaar, zonder dat goed is onderzocht wat
daarvan de bijwerkingen op de lange termijn zullen zijn, licht hij
toe.
Bovendien, stelt de psychiater, is schizofrenie een heel moeilijke
diagnose, die vaak pas gesteld kan worden bij mensen boven de
18. ,,Wie weet nu in vredesnaam of een veertien- of zestienjarige
niet daar de eerste psychotische symptomen van heeft, in plaats van
een duurzame wens tot verandering van geslacht? Ik kan dit niet
anders noemen dan een medisch experiment bij minderjarigen.''
Bij mensen, en vooral bij kinderen, die hun geslacht willen laten
veranderen, moet men heel zorgvuldig nagaan: heeft die persoon
identiteitsproblemen, psychosen, of een depressie? Veel zorgvuldiger
dan nu gebeurt, vindt À Campo. Zo is tot zijn verontwaardiging het
hoofd van een 'genderteam' een psycholoog en wordt alleen een
psychiater op de achtergrond geraadpleegd.
Dat moet veranderen, vindt À Campo. ,,We moeten ook die
leeftijdsgrens opnieuw bekijken, en een onafhankelijke
toetsingscommissie van psychiaters moet de diagnostiek en de
indicatiestelling kritisch bestuderen.''
-----------------------------------------------------------------
"Reactie VU - op stukje in TROUW
Voor de meeste mensen (en dat geldt ook voor psychologen en
psychiaters) is de zelfervaring van de transseksueel tot het andere
geslacht te behoren en het daarmee gepaard gaande lijden
oninvoelbaar. De behandeling van transseksuelen doet dan ook
regelmatig stof opwaaien, zowel in medische vakpublicaties alsook de
meer algemene media. Zo stond op 3 juni 2003 in het dagblad Trouw dat
de wens tot geslachtsaanpassing vaak een voorbode zou zijn van een
psychose. Veel van de geventileerde opinies in de pers berusten niet
op feitenkennis over dit verschijnsel. Feitenkennis wordt opgebouwd
door wetenschappelijk onderzoek. Recent Nederlands follow-up
onderzoek bij 172 volwassen transseksuelen (Smith, 2002; en twee
follow-up onderzoeken bij transseksuelen, die vanaf hun 16e jaar aan
een hormoonbehandeling zijn begonnen Cohen-Kettenis & van Goozen,
1997; Smith e.a. 2001), en evenmin andere onderzoeksliteratuur bieden
steun voor de aanname dat transseksualiteit als regel een (eerste)
uiting is van een psychose. Uit deze onderzoeken komt naar voren dat
bij de overgrote meerderheid de genderdysforie (het ongenoegen over
het eigen geslacht) verdwijnt, terwijl men postoperatief in
psychologisch opzicht niet veel anders functioneert dan de gemiddelde
mens. Opvallend is dat personen die op jongere leeftijd een
geslachtaanpassende behandeling ondergaan relatief beter functioneren
dan degenen die pas op latere leeftijd aan de behandeling zijn
begonnen. Het vereist intensief contact met grote groepen
transseksuelen om tot wetenschappelijk valide uitspraken te komen.
In Nederland zullen de meeste psychiaters weinig of geen andere
ervaring hebben met transseksuelen en zo ja, dan zijn dit doorgaans
ernstig gestoorde (transseksuele) patienten. Het is dan ook niet
vreemd dat juist zij menen dat transseksualiteit vaak een voorbode is
van een psychose. Deze mening is echter gebaseerd op een selectieve
ervaring met de groep transseksuelen en niet met de groep als geheel,
noch op de literatuur op dit gebied. Generalisaties ten aanzien van
de behandeling vanuit deze kleine aantallen psychiatrisch gestoorde
transseksuelen naar de grote groep transseksuelen zijn
wetenschappelijk niet houdbaar.
Genderteam VUmc"
Van onze verslaggeefster
AMSTERDAM - De wens tot geslachtsverandering is vaak een voorbode van
een psychose. Er moet daarom zorgvuldiger en terughoudender worden
omgegaan met transseksuele operaties, zeker bij minderjarigen.
,,Mensen met een psychiatrische aandoening zoals schizofrenie, hebben
vaak het waanidee dat ze hun uiterlijk radicaal moeten wijzigen.
Sommigen willen zelfs van geslacht veranderen'', waarschuwt
psychiater/onderzoeker Joost à Campo, werkzaam bij de Mondriaan
Zorggroep in Heerlen. ,,Als hulpverlener moet je heel terughoudend
zijn om mee te gaan in die wens. De kans is reëel dat je iemand
onnodig zo'n ingrijpende operatie aanbiedt, terwijl je hem ook kunt
behandelen met antipsychotische medicijnen. Ik heb dat zelf meerdere
malen meegemaakt met psychiatrische patiënten. Na een paar weken ging
het hen beter en was ook het verlangen naar een transseksuele
operatie verdwenen.''
Nederland geeft als enige land ter wereld ook hormonen aan
minderjarigen als voorbereiding op een latere geslachtsveranderende
operatie. Enkele tientallen kinderen die ervan overtuigd zijn 'in het
verkeerde lichaam' geboren te zijn, worden behandeld in
genderklinieken in Amsterdam en Utrecht. Nog enkele tientallen staan
op de wachtlijst voor 'puberteitsremmers'. Vier jaar geleden werd dit
bekend en ontstond hierover veel ophef.
À Campo is nog altijd diep bezorgd over deze behandelingen, en vele
collega's met hem. In het julinummer van het vaktijdschrift American
journal of psychiatry zal À Campo een enquête onder ruim 380
Nederlandse psychiaters publiceren. Zij stellen dat bij ongeveer de
helft van de patiënten die vragen om een geslachtsverandering, die
wens een symptoom is van een psychiatrische ziekte zoals een
depressie of een persoonlijkheidsstoornis. De psychiaters vinden
verder dat 19 jaar de minimumleeftijd zou moeten zijn om aan zo'n
ingrijpend behandeltraject te beginnen.
,,De hype van vandaag is het schandaal van morgen'', waarschuwt À
Campo deze maand in het tijdschrift Psy. De behandeling met hormonen
is zeer ingrijpend en onomkeerbaar, zonder dat goed is onderzocht wat
daarvan de bijwerkingen op de lange termijn zullen zijn, licht hij
toe.
Bovendien, stelt de psychiater, is schizofrenie een heel moeilijke
diagnose, die vaak pas gesteld kan worden bij mensen boven de
18. ,,Wie weet nu in vredesnaam of een veertien- of zestienjarige
niet daar de eerste psychotische symptomen van heeft, in plaats van
een duurzame wens tot verandering van geslacht? Ik kan dit niet
anders noemen dan een medisch experiment bij minderjarigen.''
Bij mensen, en vooral bij kinderen, die hun geslacht willen laten
veranderen, moet men heel zorgvuldig nagaan: heeft die persoon
identiteitsproblemen, psychosen, of een depressie? Veel zorgvuldiger
dan nu gebeurt, vindt À Campo. Zo is tot zijn verontwaardiging het
hoofd van een 'genderteam' een psycholoog en wordt alleen een
psychiater op de achtergrond geraadpleegd.
Dat moet veranderen, vindt À Campo. ,,We moeten ook die
leeftijdsgrens opnieuw bekijken, en een onafhankelijke
toetsingscommissie van psychiaters moet de diagnostiek en de
indicatiestelling kritisch bestuderen.''
-----------------------------------------------------------------
"Reactie VU - op stukje in TROUW
Voor de meeste mensen (en dat geldt ook voor psychologen en
psychiaters) is de zelfervaring van de transseksueel tot het andere
geslacht te behoren en het daarmee gepaard gaande lijden
oninvoelbaar. De behandeling van transseksuelen doet dan ook
regelmatig stof opwaaien, zowel in medische vakpublicaties alsook de
meer algemene media. Zo stond op 3 juni 2003 in het dagblad Trouw dat
de wens tot geslachtsaanpassing vaak een voorbode zou zijn van een
psychose. Veel van de geventileerde opinies in de pers berusten niet
op feitenkennis over dit verschijnsel. Feitenkennis wordt opgebouwd
door wetenschappelijk onderzoek. Recent Nederlands follow-up
onderzoek bij 172 volwassen transseksuelen (Smith, 2002; en twee
follow-up onderzoeken bij transseksuelen, die vanaf hun 16e jaar aan
een hormoonbehandeling zijn begonnen Cohen-Kettenis & van Goozen,
1997; Smith e.a. 2001), en evenmin andere onderzoeksliteratuur bieden
steun voor de aanname dat transseksualiteit als regel een (eerste)
uiting is van een psychose. Uit deze onderzoeken komt naar voren dat
bij de overgrote meerderheid de genderdysforie (het ongenoegen over
het eigen geslacht) verdwijnt, terwijl men postoperatief in
psychologisch opzicht niet veel anders functioneert dan de gemiddelde
mens. Opvallend is dat personen die op jongere leeftijd een
geslachtaanpassende behandeling ondergaan relatief beter functioneren
dan degenen die pas op latere leeftijd aan de behandeling zijn
begonnen. Het vereist intensief contact met grote groepen
transseksuelen om tot wetenschappelijk valide uitspraken te komen.
In Nederland zullen de meeste psychiaters weinig of geen andere
ervaring hebben met transseksuelen en zo ja, dan zijn dit doorgaans
ernstig gestoorde (transseksuele) patienten. Het is dan ook niet
vreemd dat juist zij menen dat transseksualiteit vaak een voorbode is
van een psychose. Deze mening is echter gebaseerd op een selectieve
ervaring met de groep transseksuelen en niet met de groep als geheel,
noch op de literatuur op dit gebied. Generalisaties ten aanzien van
de behandeling vanuit deze kleine aantallen psychiatrisch gestoorde
transseksuelen naar de grote groep transseksuelen zijn
wetenschappelijk niet houdbaar.
Genderteam VUmc"
