De Britse schrijver Wesley Stace is in muziekkringen beter bekend als John Wesley Harding, een naam die hij ontleende aan een Bob Dylan-song over een Wild West-desperado, die zelf overigens Hardin heette. In 1998 bracht Harding het album Awake uit, met daarop onder meer de song ‘Miss Fortune’, over een jongen die als meisje werd grootgebracht door de rijkste man ter wereld: ‘My sheets are satin but my mind’s a mess/ But there are worse things I confess/ Than drinking tea in a pretty dress.’ Later verklaarde Harding in een interview dat hij nog niet klaar was met dat nummer. Sinds de publicatie (onder de naam Wesley Stace) van de vuistdikke roman Misfortune, in het Nederlands vertaald als Versleuteld verleden, weten we dat dat een understatement was.
Versleuteld Verleden valt met de deur is huis. We zijn in Engeland, 1820, waar het Londense straatschoffie Farao rondloopt met een bundeltje dat hij in de rivier moet gooien. Maar hij raakt afgeleid en het bundeltje belandt op een vuilnishoop, waarna een hond ermee vandoor gaat. Dan komt Lord Geoffroy Loveall in zijn koets voorbij. Die geeft zijn koetsier opdracht het pakje te bemachtigen en komt vervolgens tot de ontdekking dat het om een goed ingepakte baby gaat. Loveall besluit zich over het kind te ontfermen. Hij wil het vernoemen naar zijn jonggestorven zusje Dolores, om wie hij nog altijd rouwt, en het opvoeden als zijn eigen kind. De wereldvreemde en fysiek zwakke lord staat namelijk onder stevige druk van zijn moeder om zo snel mogelijk voor een erfgenaam te zorgen. Loveall bezit het grootste fortuin van heel Engeland, en als hij geen nageslacht krijgt, zal al zijn bezit worden geërfd door een tak van de familie van wie moeder een grote afkeer heeft. Dus wordt er snel een huwelijk gearrangeerd tussen de lord en de bibliothecaresse van zijn landgoed Love Hall, Anonyma Wood. Negen maanden later wordt de vondelinge gepresenteerd, uiteindelijk niet als Dolores maar als Rose. Eind goed al goed, zou je denken, maar er is één complicatie: Rose is een jongen. Omdat de omgeving van Lord Loveall ernstig vreest voor diens geestelijke gezondheid, mocht hem dit feit onder ogen komen, wordt besloten het geslacht van het adoptiekind voor hem geheim te houden. Dus wordt de jongen grootgebracht als meisje, en inderdaad heeft het er aanvankelijk alle schijn van dat er ergere dingen zijn dan theedrinken in een chique jurk. Rose heeft een gelukkige jeugd, Lord Loveall heeft zijn erfgenaam en ook Anonyma Wood is heel tevreden. Zij kan zich nu eindeloos verdiepen in het werk van de geheimzinnige dichteres Mary Day: de bibliotheek van Love Hall bevat mogelijk de enige nog resterende bundels van deze mystieke kunstenares, die zich ernstig verdiepte in zaken als sekseverschillen. Anonyma zelf huldigt de opvatting dat vrijwel alle verschillen tussen man en vrouw sociaal zijn bepaald. Uiteraard vormt Rose voor haar de bevestiging van deze theorie. Aan het vredige bestaan komt een eind wanneer Rose in de puberteit belandt, en niet alleen een snor krijgt, maar onder haar chique jurken fysieke ontwikkelingen voelt optreden waarop het leven haar geenszins heeft voorbereid. De zaak komt uit, Rose moet Love Hall verlaten, en terwijl de familie van Lord Loveall zich opmaakt voor een greep naar de erfenis moet Rose proberen een antwoord te vinden op de vraag we zij/hij nu eigenlijk is. In de beste traditie van de ‘moderne Victoriaanse roman’ – waarin onder meer Charles Palliser, Michel Faber en Sarah Waters hem voorgingen – creëert Stace in Versleuteld verleden een gecompliceerd maar onderhoudend web van vertellingen, met natuurlijk een ‘verschrikkelijk familiegeheim’ als dreigend gegeven op de achtergrond en, zoals de traditie vereist, ruimhartig doordesemd met het fenomeen toeval. Behalve een pastiche op het 19de- eeuwse melodrama waar veel inmiddels vergeten tijdgenoten van Dickens het patent op hadden (en waar ook de meester zelf niet altijd vies van was), is Versleuteld verleden ook een uiterst 21ste- eeuwse bespiegeling over seks, sekse en genderpsychologie. Op een gegeven moment wil Rose zich zelfs verdrinken in de bron waar Hermaphroditus en Salmacis met elkaar verstrengeld raakten en zo tot een tweeslachtig wezen werden. Maar gelukkig voor haar – en voor de lezers die zó met Rose zijn gaan meeleven, dat ze hem consequent haar blijven noemen – dicteert het genre een geheel ander einde. Wesley Stace: Versleuteld verleden. Vertaald uit het Engels door Ronald Cohen. Querido; 525 pagina’s; € 21,95. ISBN 90 214 8028 X. Bron: De Volkskrant Tekst: Hans Bouman“
