Le chevalier d’Eon…
‘Eonisme’ de in onbruik geraakte naam voor travestie.
Er was eens, lang geleden, een Franse ridder die als vrouw gekleed door het leven ging…. Hij heette Charles chevalier d’Éon de Beaumont. Haar leven was heel turbulent en iemand moest er maar eens een film van maken zodat het woord ‘eonisme’ weer in ere hersteld wordt, de in onbruik geraakte naam voor travestie. Als het zo ver komt, mag men mij altijd vragen voor een kleine bijrol.. als hofdame of courtisane van koning Louis XV van Frankrijk bijvoorbeeld. Because, it’s good to be the king !, zoals Mel Brooks zei. And still better to be a queen, zou ik eraan toevoegen , want het was me toch een bruisende époque die tijd waarin Charles d’Éon zijn avonturen beleefde. Onder andere in de diplomatie. In opdracht van de koning met diplomatieke missie naar het Russisch hof gestuurd, glipte hij als vrouw gekleed in ware spionagestijl voorbij de grenscontroles. Engeland, in oorlog met Frankrijk, probeerde immers te verhinderen dat Franse mannen aan het Russisch hof konden doordringen. Onze mooie ridder floreerde daar aan het hof in Moscou als Léa de Beaumont, ere-hofdame van de tsarina Elisabeth en vervulde zo zijn, sorry ‘haar’, geheime missie met veel brio… In Frankrijk was in de adellijke kringen veel te doen over de vraag wat er nu precies met d’Éon aan de hand was. Was ze nu een vrouw of een man ? De XVIIIe eeuw was nu eenmaal een tijd van intriges, gekonkel (z. de film Dangerous Liaisons) en genadeloze ambitie en afrekeningen (z. de film Ridicule), maar ook een tijd waarin veel meer kon dan men soms denkt. Sommigen kenden de ware toedracht over d’Éon, maar dat hinderde blijkbaar niet zo erg in die tijd waar mannen gepoederde pruiken droegen, zijden kousen en kanten mouwen. De prins de Ligne bijvoorbeeld, schrijft in het voorwoord van zijn Contes immoraux (Immorele verhalen) dat “Mijnheer, of liever Juffrouw, d’Éon die toen belast was met de censuur, niets (fout) zag in de verhalen van Marmontel..”. In de Franse tekst « M. ou Mlle d’Éon, chargé de la censure alors,… », met het woordje « chargé » in het mannelijk enkelvoud. Geen toeval, geen drukfout, gewoon een vleugje welwillende plagerij, hoogstens een kleine prik… un peu d’esprit !
D’Éon zelf genoot duidelijk volop van al de dubbelzinnigheid rond haar persoon. Als kleine illlustratie, vier diverse handtekeningen, zoals afgebeeld op p. 289 in de Mémoires du chevalier D’Éon uitgegeven te Parijs in 1967 bij de éd. Saint-Clair :
– Le Ch’er D’Éon (le chevalier)
– La Ch’re D’Éon (la chevalière)
– La citoyenne Geneviève D’Éon
– Mlle D’Éon
Kortom, een zeer boeiende persoonlijkheid die me wat aan Patricia Highsmith’s talented Mr Ripley doet denken.
Tot slot : je vindt het woord eonisme wel in Van Dale, jammer genoeg met een foute etymologische uitleg (nl. : afgeleid van het Grieks aioon ‘gewaad’). Ik heb de uitgever op deze storende fout gewezen, en men heeft mij verzekerd dat het er bij de volgende uitgave zal uitgewied worden. Goed zo. Misschien is het al in orde, in die nieuwe uitgave met afbeeldingen ? De Petit Robert dan… nochtans hèt referentiewoordenboek voor de moedertaal van de chevalier d’Éon : daar zul je het naar hem genoemde woord vergeefs zoeken. Vreemd toch want Fransen zijn notoire chauvinisten. Idem in de Duitse Duden, ook daar geen Eonismus te bespeuren…
Pauline.
Bron/Picture: deviantart
Bron Painting : British National Portrait Gallery
