Mooi uitzicht
Ton van den Born • nieuws • 16 apr 2018
In theorie is het goed geregeld, vindt de overheid, maar in de praktijk van gelijke rechten en kansen voor iedereen en lhbti-emancipatie moeten nog stappen worden gezet. Dat is de boodschap van de Emancipatienota die minister Ingrid van Engelshoven (Onderwijs) 29 maart presenteerde. Wat zijn de ambities, wat is het uitzicht?
‘We zijn een heel eind gekomen met de emancipatie van vrouwen en van lhbti-personen’, schrijft minister Ingrid van Engelshoven, als minister van OCW verantwoordelijk voor Emancipatiezaken. Ze schrijft dit in de brief aan de Tweede Kamer over de 29 maart gepubliceerde Emancipatienota. Er zijn volgens de minister grote stappen gezet waar het gaat over het recht om zelf je identiteit te vormen en te beslissen hoe je je privéleven wilt inrichten.
Maar in deze tijd van #MeToo en geweldsincidenten tegen lhbti’ers is er nog veel mis. “Hoe erg deze misstanden ook zijn”, aldus de minister in haar brief, “het is goed dat ze naar buiten komen en dat zij grote verontwaardiging in het publieke debat oproepen. Dit toont aan dat er een stevig maatschappelijk draagvlak is voor verandering.”
In de Emancipatienota staat dan hoe de regering tot 2021 aan emancipatie wil werken. ‘Leidend principe is dat alle burgers hun leven moeten kunnen inrichten zoals zij dat willen.’ Het Kabinet wil meer gelijkheid op de arbeidsmarkt, meer sociale veiligheid en acceptatie, en … meer genderdiversiteit. Mooie ambities!
Genderdiversiteit
De minister heeft bewust gekozen voor ‘genderdiversiteit’ in plaats van de inmiddels beladen en vaak verkeerd geïnterpreteerde term ‘genderneutraliteit’. Genderdiversiteit moet volgens Van Engelshoven mensen meer keuzes bieden. Niet alleen als het gaat om eigen identiteit (mannen en vrouwen, meiden en jongens, en mensen die zich niet in een hokje laten vatten), maar het Kabinet wil ook stereotiepe opvattingen in de maatschappij over mannelijkheid, vrouwelijkheid en seksualiteit aanpakken.
‘De stereotiepe invulling van mannelijkheid en vrouwelijkheid speelt mee in homofobie en transfobie’
De minister wijst op de heersende normen over hoe mannen of vrouwen zich zouden moeten gedragen. De verwachting dat mannen agressief, dominant of kostwinner moeten zijn en dat ze niet zacht en zorgzaam kunnen zijn, is zoals de minister schrijft, een stereotypering die de vrije ontwikkeling van kinderen kan belemmeren. Ze wil dat elke leerling ongeacht gender een studierichting kiest die past bij de eigen capaciteiten en interesse. Want, verduidelijkt ze, “de stereotiepe invulling van mannelijkheid en vrouwelijkheid speelt mee in bijvoorbeeld homofobie en transfobie, maar ook in verschil in beloning tussen ‘mannenberoepen’ en ‘vrouwenberoepen’, of in rolpatronen bij de verdeling van arbeid en zorg.’
De normen “belemmeren de individuele ontwikkeling van een meisje dat ondanks haar talent voor wiskunde geen technische vervolgopleiding gaat volgen, of van een jongen die een geweldige basisschooldocent zou zijn, maar toch niet voor de pabo kiest. De vrouw die minder betaald krijgt voor haar werk dan haar mannelijke collega, of de homoseksuele voetballer die voor de zekerheid in de kast blijft.” Ze constateert dat de media vaak bijdragen aan de stereotiepe beeldvorming waardoor beelden over gender, etniciteit, klasse en seksuele oriëntatie in stand blijven. Je kunt denken aan Voetbal Inside, maar ook aan documentaires en reclameboodschappen, overal waar de media laten zien hoe mensen samenleven en mannen en vrouwen taken verdeeld hebben.
De keuze voor meer genderdiversiteit en aanpak van genderstereotypering riep reacties op. Zo was er enerzijds een weinig begripsvolle reactie van SGP-Tweede Kamerlid Roelof Bisschop die in een ingezonden stuk in De Volkskrant denigrerend sprak over genderindoctrinatie en gendergekte. En aan de andere kant, artikelen die beschreven hoe ook mannen moeten werken aan overwinning van dwingende machonormen, bijvoorbeeld schrijver Philip Huff (in NRC Handelsblad van 6 april en, samen met Jens van Tricht over mannenemancipatie, in Buitenhof, 8 april op NPO2).
Maatregelen
Van Engelshoven wil de onnodige geslachtsregistratie waar mogelijk beperken. Ze verwijst naar een brief van TNN, van 14 december 2017. De belangenorganisatie formuleert daarin behalve over geslachtsregistratie, vragen over arbeidsparticipatie en sociale veiligheid en vraagt om onderzoek hoe de situatie van transgender personen kan worden verbeterd. Van Engelshoven wil kijken of ze op het terrein van onderzoek naar de positie van transgender- en intersekse personen kan samenwerken met haar Vlaamse collega.
Verder worden in de nota de ‘regenboogpunten’ zoals afgesproken in het regeerakkoord aangehaald. Bijvoorbeeld de aandacht voor seksuele diversiteit in het onderwijs, suïcidepreventie bij lhbti’ers en inzet voor gelijke rechten voor lhbti’ers wereldwijd. Daarin werkt de overheid ook samen met allianties van maatschappelijke organisaties zoals ‘Gedeelde trots, gedeeld geluk’ (met COC, TNN en NNID).
Ze wil verder kijken hoe de communicatie ook voor non-binaire mensen inclusiever kan worden
Van Engelshoven wil verder kijken hoe ‘de representatie van vrouwen en lhbti-personen in de media structureel gemonitord kan worden’. Dat klinkt nogal vaag en roept vast vraagtekens op, bij die media bijvoorbeeld. Maar als die media gewezen kan worden op de valkuil van stereotiepe beeldvorming lijkt het me een heel lovenswaardig streven.
Ze wil verder kijken hoe de communicatie ook voor non-binaire mensen inclusiever kan worden. En ze wil stereotypering in leermiddelen bespreken met uitgevers en andere betrokkenen. ‘Vanuit het emancipatiebeleid draag ik bij aan initiatieven om meer jongens te enthousiasmeren voor werken in basisonderwijs, en meer meisjes te enthousiasmeren voor werken in de techniek.’ Verder kondigt ze aan dat binnenkort het resultaat van een evaluatie van de Transgenderwet wordt opgeleverd, met een beleidsreactie.
Uitzicht
Hopelijk wordt de Emancipatienota 2018 – 2021 dan niet een nota die onderin de lade verdwijnt. En hopelijk wordt dat mooie uitzicht waarvan hier de lijnen worden getrokken, snel realiteit.
Het COC, die met TNN en NNID hierin samenwerkt (alliantie), doet daarvoor aanvullende suggesties. Zorg ervoor, vragen ze, dat lhbti-discriminatie nog dit jaar in artikel 1 van de Grondwet komt en ook dat een trans- en intersekse-discriminatieverbod wordt opgenomen in de Algemene wet gelijke behandeling (Awgb). Ze stellen voor dat de minister vóór 2019 een stappenplan presenteert met maatregelen om geslachtsregistratie te beperken. Haal bijvoorbeeld de onnodige categorie geslacht weg op de identiteitskaart, suggereren ze. Zoals in Duitsland en Italië al het geval is.
Zorg dat de Transgenderwet ook toegankelijk wordt voor intersekse personen
COC constateert ook dat er voor het onderwijs nog aanscherping nodig is op de Emancipatienota. Bijvoorbeeld waar het de veiligheid van lhbti-scholieren betreft, behandeling in het mbo en verwerking van seksuele diversiteit in docentenopleidingen en leermiddelen.
En ten slotte wat transgender personen betreft: introduceer het transitieverlof en maak afspraken over vergoeding van borstconstructie voor transvrouwen en terugdringing van de wachtlijsten voor transgenderzorg. De Transgenderwet kan beter door de zogenaamde deskundigenverklaring te schrappen als vereiste voor het wijzigen van de geslachtsregistratie, net als de minimumleeftijd van 16 jaar. Het is verder niet goed te verklaren dat er voor intersekse personen andere eisen zouden gelden voor wijziging van de geslachtsregistratie dan voor transpersonen. Zorg daarom, is de vraag, dat de Transgenderwet ook toegankelijk wordt voor intersekse personen.
Links
Kamerbrief over Emancipatienota
Suggesties COC bij het emancipatiebeleid
Bron: http://www.continuum.nl/actualiteit/nieuws/mooi_uitzicht
Mail naar info@continuum.nl
Auteur: Ton van den Born • nieuws • 16 apr 2018
